Etykieta nie jest po prostu martwą tradycją czy zwyczajem — to żywa metoda treningu samego w sobie.


Etykieta w stosunku do sensei
1. Zwracaj się do instruktora zawsze sensei.
2. Kłaniaj się instruktorowi na powitanie, a także na pożegnanie lub zakończenie rozmowy. Kiedy twój instruktor cię wzywa odpowiadaj „tak” lub hai szybko i z szacunkiem.
3. Gdy twój instruktor mówi, słuchaj i patrz bezpośrednio na niego. Gdy ty mówisz do swego instruktora, mów bezpośrednio i wyraźnie.
4. Gdy idziesz ze swoim instruktorem, zaproponuj pomoc w niesieniu bagażu lub innych rzeczy, które on lub ona niesie. Japońska tradycja mówi, że uczeń powinien iść nieco z tyłu, po lewej stronie instruktora (lewa tylna strona była najtrudniejsza do szybkiej obrony dla wojownika, więc uczeń powinien tam iść, by chronić swego mistrza). Gdyby twój instruktor nie wymagał zachowania tego starego zwyczaju, to dobry sposób do rozwijania twej zdolności zachowania odpowiedniego ma–ai (dystansu), i okazania szacunku. W każdym przypadku bądź czujny, będąc w towarzystwie twego instruktora. To twój obowiązek pomagać mu i chronić go w każdy możliwy sposób.
5. Zachowaj takie same zasady grzeczności i bycia zaszczyconym w stosunku do swego sensei, jakie zachowałbyś w stosunku do każdej innej osoby godnej szacunku.


Etykieta w dojo
1. Szanuj dojo, instruktorów i innych adeptów — oni umożliwiają ci trening.
2. Gdy wchodzisz do dojo, zdejmij buty i ustaw je starannie na półce na obuwie.
3. Gdy trwa trening poruszaj się i mów cicho, aby nie przeszkadzać.
4. Kłaniaj się, gdy wchodzisz i wychodzisz z miejsca ćwiczeń.
5. Zgłaszaj na ochotnika swoją pomoc w utrzymaniu dojo w czystości. Jeśli widzisz coś, co wymaga wyczyszczenia, po prostu zrób to. Jeśli nie możesz powiedz komuś, kto będzie mógł.
6. Nie jedz, nie pij i nie żuj gumy w dojo.
7. Nie czekaj na ponaglenia do zapłaty twych opłat.
8. Zawsze pozostawaj czujny na punkcie bezpieczeństwa pożarowego i osobistego. Zwracaj uwagę kto wchodzi i wychodzi z dojo i z jakiego powodu.
9. Dąż do utrzymania w dojo atmosfery powagi, ale i serdeczności.

Jako adept Aikido masz wielkie szczęście. Jesteś jednym z niewielu ludzi na świecie, którzy mają dostęp do niezbędnych do treningu rzeczy – zdrowego ciała i umysłu, zasobów finansowych, czasu i okazji, instruktora i urządzeń. Powinniśmy uświadomić sobie jak rzadkim jest na tym świecie dla ludzi być zdrowym do podjęcia takiego treningu samorozwoju, i powinniśmy wyrazić swoją wdzięczność poprzez intensywny trening.

Pozostali adepci są twoimi partnerami w treningu. Bez nich nie mógłbyś ćwiczyć. Spędzisz wiele czasu zapoznając się z ich ciałami w czasie ćwiczeń. Wykorzystaj ten czas, aby poznać także ich osobowość. Interesuj się swoimi kolegami i pracuj razem z nimi nad zrozumieniem i rozwojem Aikido.


Hierarchia dojo
Jako uczeń Aikido zajmujesz określone miejsce w hierarchii dojo. Na szczycie tej struktury jest oczywiście twój sensei. Po nim lub niej są posiadacze kolejnych stopni zaawansowania. Ci, którzy są wyżsi stopniem są twoimi sempai. Niżsi od ciebie stopniem to twoi kohai. System sempai – kohai bardzo przenika japońską kulturę. Nie jest jego intencją ustanawianie swego rodzaju starszeństwa, a raczej wskazanie przysługującego każdemu miejsca, które pozwala pełnić mu rolę, jaką oczekuje się od niego.

Traktuj swych sempai z szacunkiem i wspieraj ich wysiłki w pomocy dla sensei. Ucz się od nich, ponieważ oni także byli tam gdzie ty jesteś. Każdy z nich uczył się od twego sensei w zależności od swych indywidualnych zdolności, i każdy może mieć unikalną wiedzę czy znać warianty, które innym umknęły.

Zachęcaj swych kohai do treningu i wspieraj ich. Oni są pod twoją opieką. Polegają na tobie w nauce i patrzą na ciebie, często „ślepo”. Staraj się być wart szacunku jaki ci okazują, i rób wszystko, co w twej mocy, aby wspomagać ich w treningu. Przede wszystkim nie bądź wyniosły i nie przeceniaj ich pochwał: pamiętaj o swoim miejscu, zachowuj pokorę.


Ćwiczenie z innymi
Ćwiczenie Aikido koniecznie wymaga obecności innych. Pomimo, że jest wiele ćwiczeń i metod treningowych, które możesz wykonywać sam, główną część twego treningu będzie polegała na obronie przed rzeczywistymi atakami innych ćwiczących.

Nie można nigdy zapominać, że techniki Aikido mogą być powodem ciężkich kontuzji lub nawet śmiertelne gdy są wykonywane nieprawidłowo podczas ćwiczeń. Na tobie leży odpowiedzialność, aby ćwiczyć bezpiecznie. To oznacza, aby nigdy nie ćwiczyć technik, których nie nauczyłeś się bezpośrednio od swojego instruktora. To znaczy także by ćwiczyć nowe techniki powoli, we współpracy ze swym partnerem. Pamiętaj, że różne osoby mają różne typy budowy ciała, style poruszania i możliwości. Stosowanie technik na małej (delikatnej) osobie w ten sam sposób co na dużej (potężniejszej) jest nieprawidłowe i może niepotrzebnie zranić. Rozwijaj swoje wyczucie w stosunku do innych i używaj tylko tyle siły i umiejętności ile są w stanie znieść na ich poziomie zaawansowania. Będziesz wdzięczny za takie traktowanie. W ten sposób obydwoje będziecie rozwijać waszą siłę i umiejętności.


Etykieta w stosunku do innych ćwiczących
1. Traktuj innych tak, jak ty chciałbyś być traktowanym.
2. Bądź pierwszym, który zaoferuje jakąkolwiek pomoc swemu koledze podczas treningu.
3. Traktuj jako honor możliwość trenowania z innymi kolegami i bycia ich uke.
4. Weź sobie do serca aby poznać każdego kolegę i oferuj wsparcie w potrzebie.
5. Pomagaj początkującym w oswojeniu się z dojo.
6. Ćwicz zawsze z wyczuciem w stosunku do możliwości i ograniczeń partnera, jak również własnych.


Źródło: AAI-Polska